Zmiany granic pasa drogowego

Definicję pojęcia „pas drogowy” zawiera art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 260), zgodnie z którą jest to wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia mające na celu zaspokojenie potrzeb zarządzania drogą. Ten sam przepis w pkt 2 definiuje pojęcie „drogi” jako budowli wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącej całość techniczno-użytkową, przeznaczonej do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowanej w pasie drogowym. Pojęcie „pasa drogowego” jest więc pojęciem znacznie szerszym od „drogi”.

Droga a pas drogowy

Jak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 7 stycznia 2010 r., droga musi być budowlą, zaś pas drogowy stanowi grunt, na którym ta budowla jest zlokalizowana (sygn. akt: I SA/Kr 1666/09). Należy uznać, że pas drogowy, jako grunt, jest w rozumieniu art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego nieruchomością gruntową. Tak też stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 20 lipca 2007 r. (sygn. akt: VI SA/Wa 883/07): W wykładni art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 marca 1985 r. o drogach publicznych pomocne są z pewnością przepisy Kodeksu cywilnego. W przekonaniu Sądu z punktu widzenia prawa cywilnego pas drogowy stanowi nieruchomość w rozumieniu art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), a także budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeśli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Konsekwencją odniesienia powyższej definicji do pojęcia pasa drogowego jest określenie jego granic w myśl art. 143 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią.

Jak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 13 stycznia 2009 r.: Uwzględniając funkcjonalną rolę pasa drogowego, w kontekście jego zasięgu zarówno nad wydzielony obszar, jak i w jego głąb, należy stwierdzić, że granice te określają obiekty i urządzenia służące realizacji celów związanych z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także zarządzania drogą (sygn. akt: II GSK 614/08).

Granice pasa drogowego powinny być wyraźnie zaznaczone liniami granicznymi na planie gruntu. Zatem w celu wykazania granic pasa drogowego niezbędne jest przedłożenie planu gruntu z wyraźnie zaznaczonymi liniami granicznymi tego gruntu (wyrok NSA z 17 czerwca 2008 r., sygn. akt: II GSK 171/08).

Droga, jako budowla, musi być posadowiona na określonym gruncie. Wybudowanie drogi wymaga zatem pozyskania stosownego terenu, niezbędnego do jej posadowienia wraz z innymi obiektami służącymi prowadzeniu ruchu na drodze. Terenem tym jest właśnie pas drogowy.

Budowa i przebudowa drogi

Wspomniana wyżej ustawa o drogach publicznych definiuje także pojęcia „budowy” i „przebudowy drogi”. Zgodnie z art. 4 pkt 17 tej ustawy „budową drogi” są działania polegające na wykonywaniu połączeń drogowych między określonymi miejscami lub miejscowościami, a także ich odbudowa i rozbudowa. Natomiast „przebudową drogi” – według art. 4 pkt 18 tego aktu prawnego – jest wykonywanie robót, w wyniku których następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych istniejącej drogi, niewymagających zmiany granic pasa drogowego. Jak z tego wynika, zmiana granic pasa drogowego wiąże się z budową nowej drogi, w tym –