Wykonywanie wjazdów (zjazdów) na posesję i przepustów pod nimi – aspekty prawne i zagadnienia, na które warto zwracać uwagę.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami każda nieruchomość, na której planowana jest inwestycja, powinna mieć dostęp do drogi publicznej. Budowa dostępu pomiędzy drogą publiczną i prywatną działką stanowi inwestycję budowlaną, która wiąże się z koniecznością spełnienia przed rozpoczęciem budowy określonych formalności. Podkreślić trzeba, że w obowiązujących przepisach nie ma definicji „wjazdu na drogę” czy „wjazdu na działkę/posesję”. Orzecznictwo sądów administracyjnych daje tu jednak jasne wytyczne, zgodnie z którymi definicja ustawowa „zjazdu”, zawarta w Ustawie z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 30 stycznia 2013 r., dalej: „ustawa o drogach publicznych”), jest adekwatna także do wjazdu (wyjazdu) na działkę. Przy realizacji inwestycji polegającej na połączeniu drogi publicznej z nieruchomością należy więc stosować przepisy odnoszące się do budowy/ /przebudowy zjazdu.
Definicje „zjazdu”
Definicja zawarta w art. 4 pkt 8 ustawy o drogach publicznych stanowi, że zjazdem jest połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów Ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 647), czyli bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej (art. 2 pkt 14 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).
Kolejną definicję „zjazdu” można odnaleźć w § 3 pkt 12 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430, dalej: „rozporządzenie drogowe”). Zgodnie z § 55 ust. 1 pkt 3 i 4 tego rozporządzenia, wyróżniamy dwa rodzaje zjazdów:
- zjazd publiczny – z którego w praktyce korzystają wszyscy uczestnicy ruchu drogowego kierujący pojazdami (określony przez zarządcę drogi zjazd co najmniej do jednego obiektu, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza, a w szczególności do stacji paliw, obiektu gastronomicznego, hotelowego, przemysłowego, handlowego lub magazynowego);
- zjazd indywidualny – określony przez zarządcę drogi zjazd do jednego lub kilku obiektów użytkowanych indywidualnie.
Ponieważ pojęcie „zjazdu” zostało zdefiniowane zarówno w ustawie o drogach publicznych, jak i we wskazanym rozporządzeniu, może istnieć wątpliwość, w jakich okolicznościach stosujemy każdą z powyższych definicji. W tej kwestii wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny, który stwierdził, że definicja pojęcia „zjazdu”, zawarta w rozporządzeniu drogowym, służy jedynie tym celom, dla których wydane zostało to rozporządzenie. Natomiast definicja „zjazdu” z ustawy o drogach publicznych znajduje zastosowanie we wszystkich sytuacjach, poza sferą realizacji zjazdu. Ugruntowane jest również stanowisko, że z definicji zjazdu wynika wprost, iż nie jest on częścią drogi, a jedynie miejscem dostępu do niej.
Formalności wymagane przy budowie zjazdu
Pojęcie „zjazdu”, zawarte w ustawie o drogach publicznych, jest obowiązujące również w sprawach z zakresu Prawa budowlanego. Na gruncie przepisów Ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. Nr 243, poz. 1653, dalej: „Prawo budowlane”) zjazdy należy traktować jako obiekty budowlane, określone w art. 3 pkt 1 tejże ustawy. Oznacza to, że budowa każdego zjazdu, niezależnie od sposobu jego wykonania, wymaga pozwolenia na budowę, zaś przebudowa – zgłoszenia właściwemu organowi (art. 29 i 30 Prawa budowlanego) . Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o drogach publicznych budowa lub przebudowa zjazdu należy do obowiązków właściciela lub użytkownika nieruchomości przyległych do drogi. Inaczej jest w przypadku, gdy budowa lub przebudowa zjazdu związana jest z budową lub przebudową drogi – wówczas za budowę lub przebudowę istniejących zjazdów odpowiedzialny jest zarządca drogi (art. 29 ust. 2 ustawy o drogach publicznych). W takim przypadku, w zależności od kategorii drogi publicznej, będzie to (art. 19 ust. 2 ustawy o drogach publicznych):
- przy drogach gminnych: wójt (burmistrz, prezydent miasta),
- przy drogach powiatowych: zarząd powiatu, 3
- przy drogach wojewódzkich: zarząd województwa,
- przy drogach krajowych: Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad.
Zezwolenie na lokalizację zjazdu
Przed wystąpieniem z wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę zjazdu inwestor (właściciel działki) powinien uzyskać od zarządcy drogi zezwolenie na lokalizację zjazdu, które wydawane jest w formie decyzji administracyjnej. W postępowaniu o wydanie decyzji o lokalizacji zjazdu stosuje się przepisy Ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. z 2013 r. poz. 267), w tym przepisy dotyczące wnoszenia odwołań od takich decyzji. Podkreślić trzeba, że decyzja w przedmiocie zezwolenia na lokalizację zjazdu nie zastępuje ani orzeczenia sądu o ustanowieniu służebności drogi koniecznej, ani pozwolenia na budowę, wymaganego przez przepisy Prawa budowlanego.
Każda decyzja na lokalizację zjazdu powinna zawierać (art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego):
- oznaczenie organu administracji publicznej,
- datę wydania,
- oznaczenie strony lub stron,
- powołanie podstawy prawnej,
- rozstrzygnięcie,
- uzasadnienie faktyczne i prawne,
- pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie,
- podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub bezpieczny podpis elektroniczny, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego.
Dodatkowo w decyzji na lokalizację zjazdu konieczne jest zawarcie pouczenia, że inwestor powinien (art. 29 ust. 3 i art. 39 ust. 3 a ustawy o drogach publicznych):
- przed rozpoczęciem prac budowlanych (budowy zjazdu) uzyskać pozwolenie na budowę, a w przypadku przebudowy zjazdu – dokonać odpowiedniego zgłoszenia,
- uzyskać zezwolenie zarządcy drogi na prowadzenie robót w pasie drogowym i zajęcie tego pasa,
- przed uzyskaniem pozwolenia na budowę – uzgodnić z zarządcą drogi projekt budowlany planowanego zjazdu.
Zezwolenie na lokalizację zjazdu wydaje się na czas nieokreślony, przy czym decyzja o jego wydaniu wygasa, jeżeli w ciągu trzech lat od jego wydania zjazd nie został wybudowany. W decyzji na lokalizację zjazdu określone są miejsce lokalizacji zjazdu oraz jego parametry techniczne, natomiast w zezwoleniu na przebudowę zjazdu – tylko jego parametry techniczne.
Lokalizacja zjazdu nie może powodować zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Z punktu widzenia ustalania lokalizacji zjazdu istotny jest § 113 ust. 7 rozporządzenia drogowego, zgodnie z którym wyjazd z drogi do obiektu i wjazd na drogę nie mogą być usytuowane w miejscach zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego, a w szczególności:
- w obszarze oddziaływania skrzyżowania lub węzła,
- w miejscu, w którym nie jest zapewniona wymagana widoczność wjazdu na drogę,
- na odcinku drogi o pochyleniu niwelety większym niż 4%,
- nie bliżej wierzchołka łuku wypukłego niż wymagana odległość widoczności na zatrzymanie,
- na odcinku występowania dodatkowego pasa ruchu.
Należy podkreślić, że jeśli inwestor posiada decyzję na lokalizację zjazdu, nie musi już ubiegać się o odrębną decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedmiotowego zjazdu. Lokalizacja zjazdu nie tylko bowiem stanowi akceptację przez zarządcę drogi lokalizacji zjazdu, ale także sytuuje daną inwestycję w konkretnej przestrzeni.
Lokalizacja zjazdu z punktu widzenia interesów sąsiadów
Ciekawym – z punktu widzenia lokalizacji zjazdu – orzeczeniem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 13 grudnia 2012 r. [11]. Stwierdzono w nim, że właściciel nieruchomości przylegającej do gminnej drogi publicznej, z której zlokalizowano zjazd publiczny, ale nie do jego nieruchomości, nie ma interesu prawnego w postępowaniu dotyczącym stwierdzenia nieważności decyzji zezwalającej na lokalizację zjazdu. Sąd uznał bowiem, że taki właściciel – choć zjazd z drogi publicznej do innej (niż jego) nieruchomości umieszczono przy jego domu – nie może żądać unieważnienia decyzji o lokalizacji zjazdu, gdyż wydający decyzję lokalizacyjną musi kierować się zasadami bezpieczeństwa ruchu drogowego i parametrów technicznych obiektu, mając na uwadze interes ogółu społeczeństwa, a nie indywidualnego obywatela. Według Sądu, właściciel takiej nieruchomości może jednak zgłaszać swoje zastrzeżenia w dalszym postępowaniu, tj. w postępowaniu o wydanie pozwolenia na budowę.
Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 31 lipca 2007 r. stwierdził, że organ powinien przeprowadzić dodatkowe postępowanie dowodowe i ustalić, czy proponowana przez inwestora lokalizacja wjazdu jest jedyną możliwą lokalizacją, biorąc pod uwagę zarówno jego potrzeby
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.